Batı dilinde percussion adı verilen çalgılara, Türkçede vurmalı çalgılar adı verilmektedir. Vurmalı çalgılar tarihin en eski çalgılarının önemli bir bölümünü içermektedir. Müziğin ritm, renk ve dinamik gücüne katkıda bulunmakla kalmazlar, aynı zamanda müziğin melodik ve armonik olaylarına da büyük katkıda bulunurlar.
Perküsyon kelime anlamı olarak müzikal terminolojide dövmek-vurmak anlamına gelir. Perküsyon aleti dendiğinde bunu bilinen müzik aletleriyle sınırlandırmamak gerekir.
Vurulduğunda istenilen ritme uyabilecek sesler çıkartan her objeye perküsyon demek yanlış olmayacaktır.
Ritm vurmalı çalgıların ve perküsyonun temelidir. Çeşitli aletlere vurarak çıkarılan, düzenli ve akıcı sesler ritmi oluşturur. Evrende her şey, düzenli hareket halindedir. Yani evrenin hareketi ritmiktir.
Bir insanın ritim duygusunun eğitim yoluyla geliştirilmesi, onun doğa ile uyumunu desteklemek ve güçlendirmek demektir. Bu nedenle, ritm eğitimi insanın temel gereksinimleri arasında kabul edilmelidir. Sanat eğitimi bu ihtiyacı doğrudan karşılayan bir araçtır. Temel eğitim kurumlarında ritm eğitimi verilmesi bu nedenle gereklidir.
Bu arada, ritmi en anlaşılır biçimde öğreten ders perküsyon – vurmalı çalgılar dersidir.
Vurmalı Çalgı Türleri
Vurmalı çalgılar iki dala ayrılır. Perdesi belirli olmayan ve tek ses çıkarabilen, bir de belirli sesleri perdeli olarak çıkarabilenlerdir. İlk grupta trampet, dümbelek, davul, kastanyet, kaynana zırıltısı ve kamçı gibi çalgılar vardır. İkinci gruba ise vibrafon, ksilofon ve marimba gibi çalgılar girer.
Timpani:
Madeni büyük bir çanağın üstüne geçirilen deriden oluşur.Deri, gerginliğine göre belirli bir notayla uyum içindedir. XIX. yüzyılın başlarından beri timpani mekanik olarak akord edilebilmektedir. Deriye iki tokmakla vurulur.Tokmakların ucu istenilen tonal özelliğe göre değişik maddelerden yapılır. Beethoven dönemine kadar orkestralarda genellikle iki timpani bulunurdu.Günümüzdeki yaygın uygulama, tek müzikçinin kullandığı üç timpanidir. Bu çalgının başlıca işlevi, belirli bir notanın tekrarı ve arkasından gelen gümbürtüyle müziği vurgulamaktır. Değişik tokmaklarla daha yumuşak ya da kuvvetli ses çıkartmak mümkündür.
Glockenspiel:
İki küçük tokmakla bir dizi çelik levhaya vurarak çalınır. Haendel ve Mozart, bazı bestelerinde bu çalgıya yer vermişlerdir. Çağdaş bir akrabası tubofondur. Bunda, levha yerine borular vardır. Klavyelidir .Rezonansın yarattığı seslerden yararlanır. Vibrafon da bu ailedendir.
Çelesta:
Glockenspiel gibi, çelik plakalardan oluşur.Ancak bu plakalar tahta rezonatörlere tutturulmuştur. Klavye aracılığıyla çalınan bir dizi çekiçleri vardır.1880’ de icat edilen bu çalgıyı ilk kez Çaykovski “Fındıkıran” da kullanmıştır.Dolgun ve kalıcı bir ses rengi vardır.
Trampet:
“Side-Drum” ya da “Snare-Drum” silindir biçimindeki küçük davul.Bir yüzeyinde snare denen teller vardır.Bu sayede takırtı sağlanır.İki değnekle çalınır.Dilenen notalar elde edilemez.Gümbürtü ve başka efektlere uygunluğundan ötürü, özellikle askeri müzikte kullanılır.
Tenor Davul, Bas Davul:
Tenor davulun snare telleri yoktur.Trampetten biraz büyüktür.Bas davul ise çok büyüktür.Güçlü bir gümbürtüsü vardır.
Simbal (Cymbal):
Bakır alaşımlı iki yuvarlak levhadan oluşur.Ayak mekanizmasıyla, ya da elle levhaların birbirine çarptırılmasıyla çalınır.İstenirse levhalar birbirine değdirilip titretilir. Davul sopasıyla da çalınabilir.Orkestralarda yer alır.
Def:
Dar bir kasnağın yalnızca bir yanına deri gererek yapılmıştır.Elle çalınır.Zilli ve zilsiz olarak kullanılır.Bazı yörelerde “tef” adı verilir.
Bendir:
Zilsiz büyük deflere denir.Özellikle dini müzikte kullanılır.
Kudüm:
Büyük bakır taslara deve derisi gerilerek yapılan bir çalgıdır.İki kaptan biri ince, diğeri kalın ses çıkartır.Daha çok dini müzikte kullanılır.İki ayrı kaptan ses çıkarmak üzere yapılmış iki ayrı küçük tokmağı vardır.
Zil:
Dövme bakırdan yapılmaktadırlar. Kenarları genellikle daire şeklindedir. Ortasından geçmekte olan lastikler ile parmaklara takılarak çalınırlar. Bazı yörelerde “parmak zih” de denilmektedir
Bu yazımızda genel olarak perküsyonlar hakkında bilgi vermeye çalıştık. Eğer ilginizi çekerse daha önce yazdığımız “Evde Bateri Olmadan Nasıl Çalışabilirim ? “ başlıklı yazımıza bu bağlantıdan ulaşabilirsiniz.
Aşağıda Japon perküsyon sanatçılarının yapmış olduğu gösteriyi izleyebilirsiniz. İyi seyirler…